مقدمه
صنعت فولاد جهان در سال ۲۰۲۵ شاهد تحولاتی چشمگیر بوده است. یکی از مهم‌ترین اخبار، افزایش بی‌سابقه صادرات نیمه‌ساخت‌های فولادی از چین است؛ آماری که بنا بر گزارش‌ها، رشد بیش از ۳۰۰ درصدی را نشان می‌دهد. این رشد در شرایطی اتفاق افتاده که تقاضای داخلی چین با کاهش مواجه شده و دولت این کشور در پی یافتن بازارهای جدید برای عرضه محصولات خود است.
این روند نه‌تنها بازار ورق سرد و ورق گرم، بلکه مقاطع طویل نظیر میلگرد، تیرآهن، نبشی و حتی پروفیل و استیل ضدزنگ را نیز تحت تأثیر قرار داده است. پرسش اصلی اینجاست که این تحولات چه پیامدهایی برای بازار جهانی فولاد و به‌ویژه برای ایران خواهد داشت؟
دلایل رشد صادرات فولاد چین
۱. کاهش تقاضای داخلی
اقتصاد چین طی سال ۲۰۲۵ با کندی رشد در بخش ساخت‌وساز و صنایع زیرساختی مواجه شده است. این مسأله موجب شده تقاضا برای فولاد در داخل کشور افت کند و مازاد تولید به سمت صادرات هدایت شود.
۲. رقابت قیمتی و یارانه‌های پنهان
کارخانه‌های فولادی چین با بهره‌گیری از انرژی ارزان و یارانه‌های دولتی توانسته‌اند محصولات را با قیمت پایین‌تر به بازار جهانی عرضه کنند. همین موضوع سبب شده ورق گرم و سرد تولید چین در بسیاری از بازارها، از جمله آسیای میانه و خاورمیانه، مشتریان زیادی پیدا کند.
۳. کاهش محدودیت‌های تجاری
در ماه‌های اخیر برخی از کشورها تعرفه‌های وارداتی بر فولاد نیمه‌ساخت چینی را کاهش داده یا به‌طور موقت لغو کرده‌اند. این امر راه را برای ورود بیشتر محصولات چینی به بازارهای بین‌المللی باز کرده است.
پیامدهای جهانی افزایش صادرات چین
– فشار بر تولیدکنندگان فولاد اروپا و آمریکا
افزایش حجم صادرات چین موجب شده بازارهای اروپا و آمریکا با فشار قیمتی روبه‌رو شوند. کارخانه‌هایی که هزینه تولید بالاتری دارند، به‌ویژه در بخش مقاطع ساختمانی مانند میلگرد و تیرآهن، برای رقابت با محصولات ارزان چینی دچار مشکل شده‌اند.
– تغییر الگوی مصرف در بازار آسیا
در کشورهای آسیایی، به‌ویژه هند، اندونزی و ایران، ورود ورق سرد و گرم ارزان‌تر از چین باعث تغییر الگوی مصرف شده است. بسیاری از صنایع خودروسازی و لوازم خانگی ترجیح می‌دهند از ورق‌های وارداتی استفاده کنند تا هزینه‌های تولید خود را کاهش دهند.
– افزایش رقابت در بازار استیل ضدزنگ و پروفیل
چین علاوه بر محصولات فولادی کربنی، سهم قابل توجهی در بازار استیل ضدزنگ و پروفیل‌های صنعتی دارد. رشد صادرات این محصولات می‌تواند حاشیه سود تولیدکنندگان سایر کشورها را به‌شدت کاهش دهد.
تأثیر بر بازار فولاد ایران
– فرصت واردات ارزان‌تر
برای صنایع پایین‌دستی ایران، افزایش صادرات چین می‌تواند فرصت محسوب شود. واردات ورق سرد، ورق گرم و حتی استیل ضدزنگ از چین می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و ساختمان کمک کند.
– تهدید برای تولیدکنندگان داخلی
از سوی دیگر، ورود محصولات ارزان چینی ممکن است تولیدکنندگان داخلی ورق، میلگرد و تیرآهن را تحت فشار قرار دهد. اگر بازار داخلی اشباع شود، احتمال کاهش ظرفیت تولید یا افت قیمت‌ها وجود دارد.
– امکان توسعه صادرات ایران
افزایش حضور چین در بازارهای اروپا و آمریکا ممکن است برخی از بازارهای منطقه‌ای را برای ایران آزاد کند. برای مثال، کشورهای همسایه نظیر عراق، افغانستان و ازبکستان همچنان می‌توانند مقصد صادراتی فولاد ایران باشند، به شرط آنکه کیفیت و قیمت رقابتی حفظ شود.
چشم‌انداز آینده
– احتمال وضع تعرفه‌های جدید
کشورهای واردکننده فولاد ممکن است برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی خود تعرفه‌های جدیدی علیه محصولات چینی اعمال کنند. این سناریو می‌تواند در میان‌مدت صادرات چین را محدود کند و فرصت را برای کشورهایی چون ایران افزایش دهد.
– توسعه فناوری‌های نوین
در واکنش به فشار رقابتی، بسیاری از کارخانه‌های فولادی در جهان به دنبال استفاده از فناوری‌های جدید هستند؛ از جمله تولید فولاد سبز با مصرف انرژی کمتر و آلایندگی پایین‌تر. ایران نیز می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این حوزه، سهم بیشتری از بازار جهانی کسب کند.
– تنوع بازارهای صادراتی
چین نشان داده که توانایی تغییر سریع مقاصد صادراتی خود را دارد. این موضوع به کشورهای دیگر هشدار می‌دهد که باید استراتژی‌های متنوع‌سازی بازار صادراتی را در دستور کار قرار دهند.
جمع‌بندی
افزایش ۳۰۰ درصدی صادرات نیمه‌ساخت‌های فولادی چین در سال ۲۰۲۵، شوکی بزرگ به بازار جهانی فولاد وارد کرده است. این روند اگرچه فرصت واردات ارزان‌تر را برای صنایع پایین‌دستی ایران فراهم می‌آورد، اما همزمان تهدیدی جدی برای تولیدکنندگان داخلی محسوب می‌شود.
بازار ورق سرد و گرم، میلگرد، تیرآهن، نبشی، استیل و پروفیل همگی تحت‌تأثیر این روند جهانی هستند. ایران باید با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، توسعه بازارهای منطقه‌ای و ارتقای کیفیت محصولات، جایگاه خود را در این رقابت سخت حفظ کند.
